Pisałam już jak ważne są
zdrowe jelita dla zdrowia całego organizmu. Dziś parę słów o glutenie, który znacząco wpływa na nieprawidłową florę bakteryjną jelit poprzez destrukcyjny wpływ na cienką śluzówkę.
Gluten kojarzy nam się przeważnie z celiakią, poważną nietolerancją prolamin, czyli białek które znajdują się w najbardziej powszechnych zbożach takich hak: pszenica, żyto, owies czy jęczmień.
Jest to choroba autoimmunologiczna, która powoduje stan zapalny całego ciała oraz szereg innych dolegliwości. Wśród nich można wymienić: osteoporozę, drażliwe jelito, zmęczenie, anemię, nowotwory, reumatologiczne zapalenie stawów, miażdżycę i inne choroby autoimmunologiczne. Ponadto gluten kojarzony jest z wieloma chorobami psychicznymi oraz neurologicznymi takim jak: napady lękowe, depresja, schizofrenia, demencja, migreny, epilepsja czy autyzm.
Celiakia jest nieuleczalną genetyczną chorobą. Autoimmunologiczną czyli na skutek konsumpcji glutenu następuje atak ze strony systemu odpornościowego na własne komórki. Chorzy narażeni są na upośledzone wchłanianie składników odżywczych z pożywienia, co często prowadzi do niedoborów witamin i minerałów, a następnie anemii czy osteoporozy.
I teraz uwaga…brak celiakii nie oznacza, że gluten nie jest dla nas groźny. Nietolerancja glutenu jest powszechną przypadłością. I równie nieprzyjemną jak celiakia. I wszystkie dolegliwości, o których pisałam wcześniej dotyczą też osób z nietolerancją glutenu.
Nietolerancja może być przez osobę chorą niezważona, głównie dlatego że objawia się wszędzie tam gdzie mowa o systemie odpornościowym. Mechanizm działania polega na uszkodzeniu śluzówki jelita, tak że białka mogą się przedostać na zewnątrz, razem z innym jedzeniem, co wywoła reakcje systemu odpornościowego, który rozpozna te cząsteczki jako wroga i zacznie je atakować. Co więcej, każdy z nas reaguje na gluten, kwestia jak bardzo lub jak słabo.
Oczywiście w tym miejscu znaczenie mają geny, ale nie tylko…ekspresja genowa jest kluczem. Możemy mieć dużą reakcję na gluten, ale dopóki w życiu nie trafimy na czynnik wywołujący chorobę to nasze geny czy predyspozycje nie będą miały znaczenia. Będą uśpione. Dlatego tak ważny jest styl życia i dieta gdy mowa o chorobach genetycznych.
Tak naprawdę predyspozycje genetyczne pozwalają nam przewidzieć pewne schorzenia, odpowiednio je diagnozować, zapobiegać czy leczyć. A diagnoza nietolerancji glutenu nie jest prosta. Negatywny wynik wcale nie oznacza, że nie mamy nietolerancji. Dlaczego? Bo jest pięć odpowiedzi systemu immunologicznego na gluten, a nasze testy badają tylko jedną najczęściej występującą.
I możemy żyć z taką nietolerancją latami. Dlaczego jest to groźne? Przede wszystkim choroby autoimmunologiczne są pierwszą przyczyną śmierci w krajach wysoko rozwiniętych. Nie choroby serca. Oczywiście choroba autoimmunologiczna nie rozpoczyna się w wieku 70 lat gdy człowiek zostaje zdiagnozowany np. w kierunku Alzheimera, ta choroba rozpoczyna się w wieku 30 czy 40 lat i powoli postępuje. I właśnie nieszczelna śluzówka jest jedną z głównych przyczyn chorób autoimmunologicznych.
Osoby z nietolerancją glutenu skarżą się na bóle mięśni, zmęczenie, jednak jak wspomniałam większość objawów nie jest specyficzna. Nie zmienia to faktu, że gluten powoli niszczy nasze zdrowie.
Ostatnimi latami problem się nasila, coraz więcej jest przypadków nietolerancji jak i celiakii, zarówno u dzieci jak i osób dorosłych. Jedną z przyczyny jest jakość pszenicy, która obecnie zawiera więcej glutenu niż kiedyś. Gluten ma działanie owadobójcze co czyni pszenicę łatwym do uprawy zbożem. Ponadto więcej glutenu w mące oznacza bardziej puszyste i miękkie ciasta czy chleby.
Sama konsumpcja zbóż zawierających gluten zwiększyła się znacząco i rośnie od lat. Odchodzimy od tradycyjnego chleba i ziemniaków na obiad na rzecz pełnego ziarna, makaronów razowych czy owsianek lub kasz w każdym posiłku.
I nawet gdy nie mamy nietolerancji glutenu, to warto pamiętać, że wciąż nasz organizm nie jest ewolucyjnie przystosowany do konsumpcji zbóż, co zmusza go do wzmożonej pracy podczas trawienia. To duży stresor dla organizmu. I wciąż narażeni jesteśmy na uszkodzenia śluzówki jelita, co może doprowadzić do jej nieszczelności. Ponadto gluten wpływa na woreczek żółciowy oraz produkcję żółci. A odpowiedź układu immunologicznego może nastąpić nawet po kilku miesiącach od spożycia glutenu i to nawet gdy zjemy jego małą ilość, co może być mylące w diagnostyce chorób i szukaniu ich przyczyn.
Co więcej, jeśli wykazujemy nietolerancję na gluten to bardzo prawdopodobne jest, że nasz organizm będzie niekorzystnie reagował na inne produkty o podobnej budowie molekularnej do glutenu. W większości mowa tutaj o innych niż glutenowe zbożach, dlaczego często samo bezglutenowe odżywianie to za mało w przypadku nietolerancji. Do tego dochodzą jeszcze: mleko, kawa, czekolada, amarantus, quinoa, gryka, ryż, ziemniaki, kukurydza i sezam.
Nawet próba odpowiedniego przygotowania zbóż nie jest rozwiązaniem, ponieważ gluten potrafi przetrwać i długą fermentacje i gotowanie.
Najlepszym wyjściem jest po prostu unikanie glutenu, również produktów bezglutenowych.
Polecam posłuchać również o tym dlaczego gluten-free to za mało 🙂
