23 czerwca, 2020
23 czerwca, 2020
W pracy zawodowej spotkałam już niezliczoną liczbę pacjentów, którzy zostali odrzuceni przez konwencjonalną medycynę jako psychosomatyczni, czyli wszystko co się z nimi działo miało być „tylko w ich głowie”. Wiele dzieci, nastolatków, a czasem młodych dorosłych żyje na co dzień z dziwnymi objawami psychicznymi i emocjonalnymi. Często wspólnym mianownikiem jest pojawienie się objawów wkrótce po pewnego rodzaju infekcji. Zmiany osobowości, tiki (powtarzające się ruchy), obsesje, kompulsje, ataki paniki, lęk, agresywne zachowania, halucynacje tuż po bólu gardła lub innej banalnej infekcji to nie zbieg okoliczności. Jeżeli rodzice nie trafią na lekarza doświadczonego w diagnozowaniu i leczeniu PANS/PANDAS, dziecko może być latami błędnie diagnozowane, oraz poddawane nieskutecznym terapiom.
Oba te schorzenia są encefalopatiami autoimmunologicznymi, które atakują zwoje podstawy mózgu, powodując różne objawy chorobowe.
PANS i PANDAS są z sobą powiązane – PANDAS to nazwa nadana, gdy objawy mają udokumentowany związek z zakażeniami Streptococcus grupy A, podczas gdy PANS jest bardziej ogólnym terminem i opisuje objawy, które mogą być wynikiem reakcji układu immunologicznego na jeden lub więcej patogenów lub toksyn. Obie jednostki chorobowe są wynikiem źle ukierunkowanej odpowiedzi immunologicznej, która atakując bakterie, wirusy, pleśń, mykotoksyny lub inny czynnik, jako cel oznacza sobie również różne obszary w mózgu. Ta niewłaściwa odpowiedź autoimmunologiczna zaburza funkcjonowanie neurologiczne i wywołuje często szybki, ostry początek: zaburzeń obsesyjno-kompulsyjnych (OCD), lęku, ograniczonego przyjmowania pokarmu, tików i innych objawów, które mogą rozwinąć się bardzo szybko po chorobie lub pojawić się wiele miesięcy po przebytej infekcji. Objawy PANS/PANDAS często nawracają i ustępują. Z dotychczasowymi objawami zaostrzeń mogą pojawiać się zupełnie nowe objawy, często po ekspozycji na pewien rodzaj infekcji lub nawet po przebywaniu w pobliżu osoby chorej. Nasilenie symptomów mogą pojawić się po urazie głowy lub szczepieniu – wszystko, co nasila stan zapalny w ciele lub mózgu, może wywołać nawrót lub pogorszenie objawów.
Mogłoby się wydawać, że osoby dotknięte PANS / PANDAS to dzieci, ale dorośli również mogą otrzymać taką diagnozę, czasami z powodu utrzymujących się symptomów po przebyciu choroby w dzieciństwie, a innym razem z powodu pojawienia się lub nasilenia objawów w wieku dorosłym.
Niektóre osoby są bardziej predysponowane do wystąpienia PANS niż inni. Są to pacjenci obciążeni genetycznie chorobą, z rodzinną historią chorób autoimmunologicznych, z rodzinną historią gorączki reumatycznej, szkarlatyny, pląsawicy Sydenhama, lub z rodzinną historią OCD, niepokoju lub tików.
Diagnoza PANS/PANDAS nie należy do najłatwiejszych. Najczęściej pacjenci są błędnie diagnozowani w kierunku choroby psychicznej, na którą przepisywane są leki psychotropowe i psychoterapia.
PANS/PANDAS dotyka statystycznie 1 na 200 do 500 dzieci. Jest to diagnoza kliniczna, czyli wymaga spełnienia pewnych kryteriów objawowych, takich jak: lęk, niestabilność emocjonalna / depresja, zachowania opozycyjne, takie jak agresja, regres zachowań rozwojowych, pogorszenie wyników w szkole, upośledzenie zdolności sensorycznych lub motorycznych, a także objawy, takie jak problemy ze snem, układem moczowym lub zaburzenia odżywiania. Objawy te powinny pojawić się nagle po ostrej chorobie, aby można je uznać za chorobę związaną z PANS.
Testy mogą być pomocne w wyjaśnieniu, czy na dziecko prawdopodobnie wpłynął jakikolwiek ze znanych czynników zakaźnych, takich jak paciorkowce grupy A, Borrelia, ospa wietrzna, jeden z wirusów opryszczki, Mycoplasma pneumonia, grypa lub inne wirusy, pleśń czy też mykotoskyny. Inne testy mogą sprawdzać funkcjonowanie układu odpornościowego danej osoby oraz identyfikację przeciwciał przeciwko określonym antygenom mózgu, co potwierdzi encefalopatię o podłożu autoimmunologicznym.
KRYTERIA PANS:
Powyższe objawy nie powinny być wyjaśnione innym znanym zaburzeniem medycznym lub neurologicznym. Dzieci z PANS mogą mieć tiki ruchowe i wokalne (np. skręcenie rąk itp.), epizody skrajnego niepokoju lub agresji, halucynacje wzrokowe lub słuchowe oraz problemy z pisaniem czy analizowaniem.
Podstawowe testy serologiczne obejmują: morfologię krwi, badania tarczycy, markery stanu zapalnego, przeciwciała anty-DNAza B i anty-Streptolizyna O (ASO), diagnostykę boreliozy i innych chorób odkleszczowych, Mycoplasmę, wirusy grypy, wirus Epstein Barr i inne przeciwciała wirusów opryszczki, przeciwciała przeciw wirusom Coxsackie oraz przeciw parwowirusowi B19.
Zaawansowane testy obejmują: panel Cunninghama (poziomy autoprzeciwciał immunologicznych dla receptorów dopaminy D1 i D2, lizogangliozyd GM1, OAT, badanie mykotoksyn, przeciwciała ANA, całkowite immunoglobuliny A / E / M / G, oraz aktywności dopełniacza.
ASO osiąga najwyższy poziom 3 do 5 tygodni po ekspozycji na paciorkowca grupy A, ale wykrywalne są tylko u 20-50% przypadków. Anty-DNAza B pojawia się po 6-8 tygodniach od ekspozycji, ale możną je wykryć u 80% przypadków.
Jeśli jesteś rodzicem, który patrzy na swoje dziecko z niedowierzaniem, ponieważ zmieniło się ono w osobę, której zachowania nie rozpoznajesz, pomyśl:
Jeśli odpowiedź brzmi „tak”, znajdź kogoś, kto zna temat i będzie Was w stanie pokierować dalej.
Zarówno identyfikacja infekcji, jak i zrozumienie funkcjonowania układu odpornościowego dziecka jest bezwzględnie ważne dla remisji choroby. Rodzice powinni być świadomi, że dostępne są zarówno naturalne terapie przeciwdrobnoustrojowe, jak i konwencjonalne leki, które mają uporać się z pierwotną przyczyną problemu.
Wiele dzieci z PANS/PANDAS mają pogorszenie lub nawet eksplozję symptomów podczas sezonu alergicznego, ale ponieważ nie wykazują typowych objawów jak cieknący katar z nosa lub pieczenie oczu, niełatwo skorelować symptomy z pyleniem. Trzeba jednak pamiętać, że histamina jest również neuroprzekaźnikiem, więc pogorszenie objawów neuropsychiatrycznych może być wynikiem alergii.
Kontrowersje pojawiają się w przypadku dzieci zdiagnozowanych z PANS i PANDAS, które mają markery autoimmunologicznego zapalenia mózgu, ale choroba miała bardziej subtelny początek. Trzeba pamiętać, że mało dzieci jest całkowicie neurotypowych na samym początku. Które dziecko nie ma żadnych problemów sensorycznych lub problemów behawioralnych? Które dziecko nie odczuwa obecnie niepokoju? Bardzo niewiele dzieci, można powiedzieć, jest bazowo całkowicie neurotypowych, a następnie nastąpiła zmiana.
PANS i PANAS nie jest ograniczone wiekowo, i może dotyczyć osób dorosłych. Być może mamy do czynienia, jeśli minie wiele lat po początkowej infekcji, bardziej z reakcją na zagrożenie komórkowe i aktywacją komórek tucznych, niż z początkową infekcją.
W zakresie leczenia PANS/PANDAS znajdują się: penicylina, azytromycyna, dożylna immunoglobulina, wymiana osocza, wycięcie migdałków, terapia behawioralna poznawcza, NLPZ i kortykosteroidy. W literaturze wielu pacjentów otrzymywało także leki immunomodulujące i psychotropowe.
Holistyczna psychiatria dziecięca powinna stosować model medycyny funkcjonalnej w leczeniu PANS/ PANDAS. Oznacza to identyfikację przyczyn objawów danej osoby, a nie tylko leczenie symptomów. Stosowane terapie powinny wpływać na modulację układu odpornościowego oraz zmniejszać stan zapalny mózgu.
Istnieje wiele naturalnych przeciwzapalnych ziół i suplementów, które mogą być wykorzystywane w terapii. Należą do nich kurkumina, resweratrol, sulforofan, zielona herbata, glutation i wiele innych.
Często łączy się je z NLPZ. W cięższych przypadkach często stosuje się doustne serie sterydów trwające 5-15 dni.
Pomocne jest wspieranie detoksykacji organizmu (wątroba, nerki i układ limfatyczny), co ma zmniejszyć reakcję Herxheimera. Jeśli u osoby rozwinie się zespół aktywacji komórek tucznych, stosowanie leków przeciwhistaminowych (naturalnych, takich jak kwercetyna, pokrzywa, luteolina lub blokery H1 i H2) może zmniejszyć objawy.
Dieta przeciwzapalna, która często jest bardzo restrykcyjna, pozwala na uniknięcie reakcji autoimmunologicznych powiązanych z antygenami dietetycznymi.
Regulacja godzin i czasu snu oraz prawidłowa jego higiena są równie istotne, jak pozostałe elementy leczenia.
W leczeniu używany jest naltrekson o niskiej dawce (LDN), który tymczasowo blokuje endogenne receptory opioidowe w organizmie, sprawiając, że organizm wierzy, że nie wytwarza wystarczającej ilości endorfin. Następnie produkowanych jest więcej endorfin, które pomagają w zmniejszeniu bólu, zrównoważeniu układu odpornościowego (stąd często LDN jest stosowany w chorobach autoimmunologicznych) zmniejszeniu stanu zapalnego (stąd zastosowanie w autyzmie i depresji), a nawet endorfiny mogą pomóc w niektórych przypadkach nowotworu.
Pomocniczo stosowane są SPM – specjalistyczne mediatory pro-rozdzielające. Są to cząsteczki, które nasze ciała wytwarzają naturalnie w odpowiedzi na uszkodzoną tkankę, i są kluczowym składnikiem naturalnego procesu gojenia organizmu. Czasami organizm sam może nie wytwarzać wystarczającej ilości SPM z powodu chociażby problemów zdrowotnych lub nieodpowiedniej diety. Niestety, nieodpowiednia produkcja SPM może utrudniać naturalny proces regeneracji organizmu – pozostawiając niepełną odpowiedź immunologiczną.
Bardzo kosztownym lekiem jest IVIG – dożylna immunoglobulina, która produkowana jest z oczyszczonych przeciwciał pobranych od tysięcy dawców. IVIG podawana jest w celu złagodzenia stanu zapalnego i „zresetowania” układu odpornościowego. Leczenie to może być niezwykle skuteczne, ale obarczone jest działaniami niepożądanymi, a dodatkowym minusem jest cena (między 10 000 a 15 000 USD).
Innym stosowanym lekiem jest rytuksymab. Lek ten jest zmodyfikowanym genetycznie (mieszanka myszy / człowieka) przeciwciałem monoklonalnym przeciwko białku (znajdującego się głównie na ścianie komórkowej limfocytów B), który po związaniu z białkiem powoduje śmierć komórki. Powoduje immunosupresję i był stosowany w leczeniu niektórych nowotworów krwi, chorób autoimmunologicznych oraz w przypadku niektórych przeszczepów narządów. Podawany jest dożylnie, z potencjalnym ryzykiem wystąpienia ciężkich reakcji niepożądanych.
Terapia dzieci z PANS/PANDAS powinna być zawsze holistyczna. Konwencjonalne rozwiązania, takie jak sterydy czy ibuprofen są często niezbędne aby wyciszyć stan zapalny, ale nie rozwiązują problemu. Antybiotyki nie są pomocne w PANS wywołanym wirusami czy mykotoskynsami. Trzeba pamiętać o rozregulowanej odpowiedzi immunologicznej i modulacji TH17. To wszystko można wspomóc odpowiednią dietą suplementacją, a także terapią krzyżowo-czaszkową, akupunkturą, akupresurą czy homeopatią.
