Jak sama nazwa wskazuje ZJD nie do końca jest jednostką chorobową, co powudje że niewielu lekarzy ma pomysł co zrobić z takim pacjentem, oprócz przepisania mu diety bogatej w warzywa i zboża, leku rozkurczowego czy probiotyku (czasem jeszcze pojawi się propozycja antydepresantu). Przeważnie leczenie jest zupełnie nieskuteczne i chorzy latami cierpią wierząc, że tak musi być.

Nie mam wątpliwości, że u każdej z tych osób jelito jest faktycznie drażliwe, ale podstawowe pytanie brzmi: jaki jest tego powód? Dzisiejszy post może dać całkowitą lub częściowa odpowiedź. Oddam Wam za darmo sporo wiedzy, która nie jest powszechnie dostępna. Jeszcze nie jest, ale powoli coraz więcej osób zaczyna być świadomych problemu jaki poruszę, czyli SIBO. I szczerze mówiąc dziwi mnie ten fakt, bo w naszej polskiej gastroenterologicznej literaturze temat SIBO pojawił się pierwszy raz prawie 10 lat temu.

Co to jest SIBO?
Polskie tłumaczenie z angielskiego (przy. small intestinal bacterial overgrowth) jak zwykle musi cechować się zbędną wyniosłością i brzmi: zespół rozrostu bakteryjnego jelita cienkiego, czyli mówiąc wprost SIBO jest sytuacją gdy w jelicie cienkim dojdzie do przerostu flory bakteryjnej.

W standardowym scenariuszu mamy znikomą ilość bakterii w jamie ustnej, żołądku czy jelicie cienkim i jednocześnie mamy mechanizmy ochronne, które dbają aby tak pozostało. Typowym miejscem bytu bakterii w ludzkim ciele jest jelito grube. Mamy symbiotyczny stosunek z tymi bakteriami. To one pomagają nam trawić jedzenie, wytwarzać witaminy czy stymulować system odpornościowy. Zazwyczaj mamy też równowagę pomiędzy dobrymi bakteriami a oportunistycznymi, przy czym te dobre pozwalają kontrolować te patogeniczne.

Problem pojawia się gdy dojdzie do rozwoju SIBO – chronicznej infekcji bakteryjnej w jelicie cienkim, czyli w miejscu gdzie odbywa się większość trawienia. Nie bez powodu mamy oddzielne miejsce bytowania bakterii – jelito grube. W przeciwnym wypadku doszło by do rywalizacji o jedzenie, bo bakterie również konsumują jedzenie, produkują enzymy trawienne i wchłaniają substancje odżywcze tak jak człowiek to robi.

Infekcja przeważnie kojarzy się z zatruciem, czy bakteriami takimi jak E.Coli, Salmonella lub Kiełbaśnica, które dają nagłe objawy chorobowe jak wymioty czy biegunka, wymagające szybkiej interwencji medycznej.
W przypadku SIBO nie ma miejsce patogeniczna infekcja tylko przerost bakterii, które normalnie są częścią naszego ekosystemu. Innymi słowami, bakterie które do tej pory rezydowały w jelicie grubym, przełyku lub jamie ustnej zaczynają się kolonizować w jelicie cienkim.

Nie wiemy dokładnie jakie bakterie są aktywne w SIBO, a nasza dotychczasowa diagnostyka ma dość ograniczone możliwości i nie pozwala tego ustalić. Możemy co prawda endoskopem zajrzeć w początkowy odcinek jelita cienkiego lub końcowy odcinek jelita grubego podczas kolonoskopii, ale wciąż odcinek pomiędzy nimi jest mrocznym i niezbadanym miejscem naszego ciała. I nawet gdybyśmy mieli możliwość dostania się w takie miejsca, to wciąż należy pamiętać, że większość tych bakterii jest beztlenowa, co utrudnia lub nawet uniemożliwia wzrost tych bakterii poza organizmem.

Co jest przyczyną SIBO?

• niedostateczne wydzielanie kwasu solnego

• zmniejszona motoryka

• cukrzycy – gastropareza cukrzycowa, która pojawia się w wyniku neuropatii autonomicznej, spowalnia opróżnianie się żołądka i zmniejsza aktywność wędrującego kompleksu mioelektrycznego.
• niedoczynności tarczycy– niedoczynność jest powiązana z wolniejszą motoryką przewodu pokarmowego, i mamy badania potwierdzające korelację pomiędzy niedoczynnością a SIBO.
• infekcja – najczęstsza przyczyna zmniejszonej aktywności wędrującego kompleksu mioelektrycznego, która pojawia się na skutek infekcji patogenicznej (bakteria, wirus itd) czyli takiej standardowej grypy jelitowej lub zatrucia, co z nieznanego powodu powoduje problem z motoryką jelita cienkiego. Spekuluje się, że może to być wynikiem uszkodzenia nerwu na skutek ataku systemu odpornościowego. Część z tych osób spontanicznie wyleczy się w ciągu kilku lat.
• niewłaściwa dieta – bogata w cukier, przetworzone produkty, gluten, nietolerowane produkty, alkohol.
• niewłaściwa kolonizacja bakterii w jelicie – może wystąpić na skutek cesarskiego cięcia, braku karmienia piersią, kiepskiej flory bakteryjnej matki (kolonizacja bakterii następuje wtedy głównie z zewnątrz, i system odpornościowy w jelitach nie ma szans reagować na te bakterie).
• stres – zmniejsza wydzielanie kwasu solnego i motorykę przewodu pokarmowego, niezależnie od źródła (emocjonalny, fizyczny, chemiczny).

• wzdęcia
• gazy
• ból brzucha
• biegunki lub zaparcia
• refluks/zgaga
• mdłości
• bóle głowy
• zmęczenie
• astma
• depresja
• trądzik oraz trądzik różowaty
• fibromialgia
• chroniczne zmęczenie
• nietolerancje pokarmowe

• konwencjonalne antybiotyki – wykazują dużą skuteczność w leczeniu SIBO, chociaż wiele osób obawia się stosowania antybiotyków, bo to jest to co ich doprowadziło do tego stanu. Zaletą tej metody jest szybki czas – przeważnie wystarczą 2-3 tygodnie dobrze dobranej antybiotykoterapii. Typowym antybiotykiem w przypadku SIBO jest rifaksymina. Ważne aby antybiotyk działał specyficznie w jelitach, a nie dostawał się jak większość leków z żołądka do krwiobiegu, stąd wybór produktu jest ograniczony. Leczenie antybiotykami często wiążę się z ryzykiem nawrotów, ale z drugiej strony oporność na antybiotyki stosowane w SIBO praktycznie nie występuje i kurację można powtórzyć
• roślinne antybiotyki – w tym przypadku kuracja musi być połączona z dietą, i trwa dłużej niż klasyczne antybiotyki, nawet do kilku miesięcy. Prowadzący musi mieć świadomość istnienia biofilmów i jednocześnie zaadresować trawienie, detoks i florę bakteryjną jelita grubego.
• dieta elementarna – droga ale dość skuteczna metoda polegająca na dwu lub trzytygodniowym poście od stałego jedzenia, i dostarczaniu wszystkich składników odżywczych: aminokwasów, cukrów prostych, kwasów tłuszczowych oraz witamin i minerałów w postaci proszku zmieszanego z wodą. Taka strategia ma na celu zagłodzenie bakterii. Jest to najbardziej naturalna metoda walki z SIBO.
• stymulacja wędrującego kompleksu mioelektrycznego – podawane są w tym celu farmakologiczne antybiotyki w małych dawkach.
• stymulacja trawienia – czyli głównie wspomaganie wydzielania kwasu solnego i enzymów.
• wsparcie nadnerczy – pomocnicza terapia mająca na celu redukcję stresu, który blokuje zarówno wydzielanie kwasu solnego, enzymów jak i spowalnia wędrujący kompleks mioelektryczny.

• zbóż
• nabiału
• skrobi (niektóre warzywa, inulina, rośliny strączkowe)
• cukru złożonego (w tym też uwaga na miód i słodziki)
• przetworzonej żywności
• dużej ilości błonnika (rozpuszczalnego i nierozpuszczalnego, będzie pożywką dla bakterii)
• prebiotyków

• probiotyki
  Nie ma jednoznacznej odpowiedzi czy stosować suplementy z probiotykami czy nie. Wiemy, że wiele osób może źle reagować na Lactobacillus acidophilus i sama idea wykluczenia probiotyków ma sens, biorąc pod uwagę, że SIBO jest charakteryzowane jako przerost bakterii. Są jednak dowody efektywnego stosowania probiotyków. Najlepszą metodą jest obserwacja symptomów po zażyciu probiotyku. Osobom z biegunkami polecam korzystne szczepy drożdży jak Saccharomyces boulardii.
• rosół
  Ten cudowny, leczniczy wywar może zaostrzyć objawy SIBO, więc jeśli po rosole czujesz się gorzej to w pewien sposób potwierdza obecność przerostu bakterii w jelicie cienkim. Problem pojawia się tylko gdy rosół jest gotowany na kościach, ponieważ do wody przedostają się wtedy polisacharydy, które „karmią” bakterie.
• fodmaps
  Jeżeli po zjedzeniu owoców symptomy się pogarszają to warto zwrócić uwagę na Fermentowane Oligo-, Di- i Mono-sacharydy oraz Poliole, które cechuje bardzo uboga absorpcja w jelicie cienkim.  Z definicja fermentowane czyli innymi słowami bakterie w naszych narządach mogą się nimi 'karmić’.
• soda oczyszczona
  Jest często używana jest do bez zbożowych wypieków. Głównym problemem z sodą jest fakt, że może alkalizować kwas żołądkowy, co zmniejszy zdolności trawienne.