Równowaga jest nieodzowną częścią naszego życia. Często zapominamy jak ważne jest aby zachować balans w tym bardzo skomplikowanym świecie, w jakim żyjemy. Często nie do końca też wiemy co tak naprawdę oznacza równowaga i jak ją osiągnąć lub kiedy ją zaburzamy. Czego dotyczy równowaga w naszym życiu? Wielu aspektów. Mamy jedzenie/spalanie energii, relaks/stres, ćwiczenia/odpoczynek itd. Te wszystkie aspekty wpływają na nasz organizm powodując jakieś metaboliczne konsekwencje.
Dwa kierunki
Rozróżniamy dwa kierunki takich konsekwencji. Może to być reakcja anaboliczna, która 'buduje’ i potrzebuje energii lub kataboliczna, która 'rozkłada’ i oddaje energię. System endokrynologiczny jest mocno zaangażowany w procesy metaboliczne poprzez wydzielanie hormonów, które regulują kierunek oraz natężenie przemian.
Anabolizm
W kontekście cząsteczek anaboliczne procesy używają monomerów aby zbudować polimery, np. aminokwasy w konsekwencji serii chemicznych reakcji dają proteiny. Dla wielu z nas słysząc anabolizm pierwsze skojarzenie to przyrost masy mięśniowej.
Najczęściej anabolizm wymaga obecności takich hormonów jak: hormon wzrostu, IGF (1insulinopodobny czynnik wzrostu), insulina, testosteron czy estrogen.
Katabolizm
Katabolizm z kolei, jako przeciwstawny proces. zapewnia energię zarówno na poziomie komórkowym jak i globalnym. Wykorzystuje polimery, które są rozbijane do monomerów. Przykładem może być np. trawienie złożonych cukrów, które są rozkładane do postaci cukrów prostych.
Współpraca
Co ważne, gdy ciało rozkłada składniki odżywcze wytwarzana jest energia, przechowywana w molekule ATP czyli Adenozyno-5′-trifosforanu. Ta energia jest wykorzystywana dla procesów anabolicznych, czyli upraszczając można powiedzieć, że katabolizm tworzy energię, którą anabolizm konsumuje. Hormony potrzebne do katabolicznych procesów to kortyzol. glukagon, adrenalina oraz np. białek takich jak cytokiny.
Gdy katabolizm produkuje więcej energii niż anabolizm jest w stanie zużyć, nadmiar będzie musiał zostać zmagazynowany. Organizm taką energię gromadzi albo w postaci tłuszczu albo glikogenu.
Równowaga
Optymalnie byłoby aby organizm miał równowagę między procesami anabolicznymi i katabolicznymi.
To jak żyjemy może wspomagać pewne przemiany metaboliczne, zarówno w negatywnym, jak i pozytywnym aspekcie. Niestety wiele osób, które rozpoczyna walkę z odchudzaniem skupia się na nadmiernym wysiłku fizycznym oraz restrykcyjnej diecie, co sprzyja procesom katabolicznym. Do tego często dochodzi stres, brak snu i w konsekwencji następuje zaburzenie przemian metabolicznych. Może to doprowadzić do wielu poważnych powikłań, takich jak np. brak równowagi hormonalnej. A warto dodać, że nadmiar np. kortyzolu czy insuliny jest dla naszego zdrowia bardzo niebezpieczny i przyczynia się do wielu chronicznych chorób. Dodatkowo przy zaburzeniach metabolicznych nie tylko ciężko schudnąć ale też zaczynają pojawiać się problemy z hormonami tarczycy czy hormonami płciowymi, i często działa to na zasadzie 'efektu domino’ – jedna zmiana hormonalna wywołuje kolejną i kolejną.
Zaburzenie równowagi
Przyczyną zaburzenia równowagi w naszym organizmie jest częste stereotypowe myślenie. Uważamy, że więcej ćwiczeń da lepsze i szybsze efekty, a mniej kalorii pomoże szybciej schudnąć. To skłania nas aby robić więcej, intensywniej, lepiej, szybciej. Niestety czasem mniej znaczy więcej. Równowaga oznacza pozwolenie organizmowi na regenerację i budowę. Dlatego tak istotne jest zapewnienie mu też wsparcia w procesach anabolicznych. Oznacza to zbilansowaną, wartościową dietę oraz odpoczynek i relaks. Dotyczy to zarówno odpowiedniej ilości snu, jak również redukcji stresu. Dieta nie powinna być restrykcyjna czy mocno ograniczająca, a już na pewno nie powinna powodować wiecznego uczucie głodu, zmęczenia, braku energii. Ćwiczenia z kolei nie mogą być wykańczające, zbyt intensywne lub za częste, bo jedynym efektem będzie przetrenowanie i brak regeneracji, a co za tym idzie spadek formy. Radziłabym też unikać ćwiczeń jako sposobu na odstresowanie czy dostarczenie energii/pobudzenie. Trening jest stresem samym w sobie, i zamiast nas odstresować, tak naprawdę dodaje obciążenie. Dla relaksu dużo lepsza będzie aktywność taka jak spacer, jazda na rowerze, zabawa na dworze niż morderczy wysiłek fizyczny.
Dlatego następnym razem, zamiast zwlekać się rano zmęczonym z łóżka aby poćwiczyć, lepiej po prostu się wyspać.
I chciałabym dodać, dla tych wszystkich którzy odnoszą 'sukces’ stosując restrykcyjne diety oraz sporo ćwiczeń, że konsekwencje przychodzą z czasem. Na początku wydaje się, że skoro są efekty w postaci redukcji wagi to robi się coś dobrego. Jednak wyznacznikiem dobrze działającego metabolizmu nie jest tylko ilość posiadanej tkanki tłuszczowej. I niektóre objawy pojawią się dużo później, często gdy już rozwinie się choroba. Tak naprawdę symptomy pojawiają się na samym końcu, i ich brak nie oznacza zdrowia.
