Ostry czy przewlekły?

Generalnie istnieją dwa typy stanu zapalnego: ostry lub przewlekły. Stan ostry jest naturalną reakcją naszego organizmu na stres lub dowolny uraz, która trwając dłuższy okres czasu potrafi przerodzić się w stan chroniczny i spowodować szereg problemów ze zdrowiem.

Stan ostry jest początkową reakcją na patogen lub naruszenie organizmu, która trwa maksymalnie kilka dni. Znamy go wszyscy. Jest to np. skaleczenie, infekcja, nagły jednorazowy stres, reakcja chemiczna czy alergiczna. Objawami ostrego stanu zapalnego jest gorączka, puchnięcie, pieczenie, swędzenie czy ból. Objawy są niezbędne aby rozpocząć proces gojenia/leczenia, który ma kilka etapów:
– wzrasta przepływ krwi, podgrzewając stan zapalny (dlatego obszar na skórze często przyjmuje kolor czerwony)
– leukocyty we krwi usuwają patogeny i zaczyna się proces gojenia
– opuchlizna dodatkowo jest wypełniona osoczem co przyspiesza leczenie
– ból pojawia się jako ostrzeżenie, aby ponownie nie doprowadzić do takiego stanu
– utrata czynności ruchowej przy złamaniu zapobiega używaniu danej części ciała, aby mogła się spokojnie zagoić

Stan zapalny przewlekły pojawia się u niektórych osób, w momencie gdy stan ostry zaczyna być chroniczny. Organizm odbiera taką sytuację jako sygnał stałego zagrożenia zdrowia, co jest logiczne, ale robi się problemem, gdy ma miejsce dzień w dzień przez dłuższy okres czasu.
Nie jest to oczywiście naturalny stan, ponieważ nasze organizmy genetycznie zostały stworzone do radzenia sobie z szybkimi reakcjami na urazy, a ponieważ każdy uraz niszczy tkanki/budulce organizmu, przedłużanie w czasie tego procesu prowadzi do poważnych konsekwencji. Mechanizmy systemu obronnego zaczynają wymykać się spod kontroli, chory nabywa coraz to nowych niespecyficznych symptomów, a chroniczny stan zapalny zachowuje się jak cichy morderca.

Co powoduje chroniczny stan zapalny?

1) Nienaturalna dieta
Dieta bogata w cukier, wysoko-przetworzone węglowodany, tłuszcze przemysłowe, zboża (zwłaszcza gluten), mięsa produkowane masowo.
W konsekwencji doprowadza to do problemów pokarmowych, zmniejszenia wrażliwości tkanek na insulinę i leptynę, otyłość, otyłość typu brzusznego, cukrzycę, zmęczenie, utratę odporności itd.

2) Nadmiar kwasów tłuszczowych PUFA
Czyli dieta bogata w wielonienasycone kwasy tłuszczowe, które stymulują stan zapalny organizmu. Dlatego tak istotne jest unikanie nadmiernego spożywania Omega6 zawartego w olejach roślinnych, orzechach, pestkach.  Nadmiar PUFA prowadzi do chorób serca, otyłości, miażdżycy.

3) Brak snu
Doprowadza do wzrostu markerów mówiących o stanie zapalnym. Konsekwencją jest wzrost kortyzolu, zmęczenie, otyłość, nadmierny apetyt, zaburzenie gospodarki hormonalnej.

4) Przetrenowanie
Brak odpoczynku między treningami skutkuje brakiem regeneracji, uszkodzone tkanki zamiast budować się na nowo, są po raz kolejny uszkadzane następnym treningiem, co powoduje stan przewlekłego zapalenia.

5) Problemy trawienne
Wpływają na system odpornościowy organizmu. Niepoprawnie funkcjonujący układ pokarmowy ma swój udział w rozwoju nieszczelnego jelita i stanu zapalnego śluzówki jelita.

6) Stres
Niezależnie od rodzaju: emocjonalny, fizyczny czy chemiczny.

7) Niedobory substancji odżywczych
Brak witamin, minerałów czy kwasów tłuszczowych zmniejsza zdolności obronne organizmu.

8) Leki
Zwłaszcza antybiotyki i leki przeciwbólowe działają pro-zapalnie na jelita, oraz zaburzaja naturalna florę bakteryjną.

9) Zmęczone nadnercza
Chroniczny brak kortyzolu będzie promować stan zapalny, a nadmiar zmniejszy funkcje obronne systemu odpornościowego.

10) Chroniczne infekcje
Wirusy, pasożyty, bakterie czy grzyby, które nie są leczone będą zwiększać stan zapalny.

11) Wahania glukozy we krwi
Nadmiar cukru w diecie sprzyja osłabieniu systemu odpornościowego, a skoki i spadki glukozy we krwi są dużym stresorem dla organizmu.

12) Urazy mózgu
Każde uszkodzenie mózgu może doprowadzić do nieszczelnego jelita bardzo szybko i stworzyć podłoże do stanu zapalnego.

Jak objawia się chroniczny stan zapalny?
Chroniczny stan zapalny towarzyszy wielu przewlekłym chorobom, ale wiele osób żyje z taką zapalną reakcja dzień w dzień bez żadnej świadomości. Problemy pokarmowe są jednymi z najczęstszych czynników wywołujących chroniczny stan zapalny.

Powszechnymi symptomami stanu zapalnego są:

Jak diagnozować chroniczny stan zapalny?

W tym celu można przeprowadzić kilka testów z krwi:

Jakie są skutki chronicznej reakcji zapalnej?
Przyczyną przewlekłego stanu zapalnego jest brak równowagi systemu odpornościowego, a raczej równowagi pomiędzy jego poszczególnymi ramionami. Zaburzenie równowagi jest przyczyną chorób takich jak:alergie, alzheimer, anemia, nowotwory, choroby serca, choroby nerek, łuszczyca, choroby trzustki, osteoporoza, zawały i udary oraz komplikacje pooperacyjne.

Ważne do zapamiętania jest, że jeśli czujemy ból, wieczny dyskomfort lub inne symptomy niemijających procesów zapalnych, nie należy tego lekceważyć. Taki przewlekły stan zapalny wpływa nie tylko na zaatakowane miejsce, ale również zaczyna obejmować narządy całego organizmu. Chroniczny stan zapalny nie rozwija się w kilka dni, może to trwać miesiącami i nawet latami. Jest to zapalenie o niskim poziomie, które nie powoduje żadnych nagłych i gwałtownych objawów, stąd jest trudne do wychwycenia.

Ludzie cierpiący na chroniczny stan zapalny często latami lekceważą objawy lub maskują je lekami przeciwbólowymi, rozkurczowymi, czy też  w zależności od objawów, innymi doraźnymi produktami. W rezultacie chroniczny stan zapalny rozwija się dalej i powoli buduje sobie podstawę dla poważniejszych schorzeń.

Dieta anty-zapalna
Jedzenie zawsze powinno być pierwszą linią obrony i stanowić lekarstwo. Taka anty-zapalna dieta ma na celu stymulację poprawnych reakcji odpornościowych organizmu, przy jednoczesnej eliminacji produktów, które będą zwiększać stan zapalny. Ważne aby dostarczyć dużą ilość składników odżywczych, które będą  nie tylko regulować system odpornościowy i poprawią funkcjonowanie organów.

Podane poniżej zalecenia są uniwersalne, i należy wziąć pod uwagę, że w niektórych przypadkach (np. problemy pokarmowe) konieczna będzie modyfikacja diety.

30 dniowa dieta anty-zapalna:

Przykładowe menu:

Śniadanie: sałatka warzywna (sałata, pomidor, ogórek, rzodkiewka, seler naciowy, awokado, oliwa z oliwek), kurczak smażony na oleju kokosowym, zielona herbata, woda

Przekąska: koktajl z owocowej herbaty, buraka, szpinaku i marchwi, woda

Obiad: łosoś pieczony z brokułem, pieczarkami, cukinią i ziemniakami, herbata imbirowa, woda

Deser: świeże owoce zmiksowane z mlekiem kokosowym, woda

Przekąska: kalarepa z jabłkiem

Kolacja: papryka faszerowana mielonym mięsem wołowym,  smażona cebula, frytki z korzenia pietruszki, cykoria, kapusta kiszona, rumianek, woda

Po 30 dniach dieta może być zmodyfikowana w zależności od stanu zdrowia, symptomów i celu  terapii. Jeżeli nie masz problemów pokarmowych, chorób skóry lub autoimmunologicznych możesz spróbować wprowadzić odpowiednio przygotowane rośliny strączkowe, pseudo-zboża lub ryż. Pamiętaj jednak, że te produkty nie są tak gęste odżywczo jak warzywa czy mięso, i nie powinny stanowić ich zamiennika.