21 maja, 2019
21 maja, 2019
Problemy z tarczycą bardzo często manifestują się problemami reprodukcyjnymi. Czasami jest to tylko kwestia symptomów takich jak niereguralne miesiączki, bezowulacyjne cykle czy PMS, a czasami pacjentka zostaje zdiagnozowana z konkretną jednostką chorobową jak PCOS, endometrioza czy przedwczesna menopauza.
Statystka nie jest łaskawa dla pacjentek zmagających się z niedoczynnością tarczycy. 7 na 10 kobiet, które nie są zdiagnozowane ale mają niedoczynność tarczycy mają nieregularne cykle. Zdiagnozowane pacjentki, które mają wdrożoną terapię lewotyroksyną w 5 na 10 przypadków odnotowują regulację cyklu. Około 4 na 10 pacjentek, które nie mogą zajść w ciąże ma subkliniczną niedoczynność. Panie, którym została postawiona diagnoza Hashimoto, i które mają wysoki poziom przeciwciał TPO i TG we krwi, jednocześnie mają dwukrotnie zwiększone ryzyko wystąpienie problemów reprodukcyjnych.
Badania pokazują, że gdy tylko ciężarne kobiety w grupie ryzyka są badane pod kątem problemów z tarczycą, ponad połowa kobiet z zaburzoną pracą tarczycy nie zostaje zdiagnozowana. Wiele powszechnych symptomów niedoczynności takich jak zmęczenie, wypadanie włosów, problemy pokarmowe, zaburzenia snu czy wzrost wagi, mogą być przypisywane ciąży i nie budzić podejrzeń związanych z pracą tarczycy.
Układ endokrynologiczny to cała orkiestra współpracujących ze sobą gruczołów, obejmująca przysadkę mózgową, tarczycę, przytarczyce, szyszynkę, nadnercza, jajniki, jądra i trzustkę. Gdy jeden organ nie działa poprawnie to automatycznie zaburza funkcjonowanie innych. Tarczyca wpływa nie tylko na zdrowie reprodukcyjne, ale działa to również w drugą stronę – hormony płciowe mają wpływ na funkcje tarczycy.
Hormony tarczycy odgrywają ważną rolę w wielu biologicznych procesach, zarówno u kobiet jak i mężczyzn. W kontekście zdrowia reprodukcyjnego wpływają na:
Funkcje tarczycy są istotne dla wszystkich faz wzrostu oraz przetrwania komórki jajowej. Hormon T3 jest potrzebny dla wzrostu endometrium, które jest niezbędne dla implementacji zarodka. Ponadto pomaga w przedostaniu się zapłodnionej komórki jajowej przez jajowody do macicy, gdzie ma miejsce implementacja.
Niedoczynna tarczyca zaburza metabolizm estrogenu i może zwiększać poziom prolaktyny, testosteronu, LH i FSH, co będzie skutkować nieregularnymi miesiączkami i często bezowulacyjnymi cyklami.
Niska temperatura ciała jest często konsekwencją niedoczynności tarczycy. Komórki, które się dzielą w zarodku wymagają odpowiedniej temperatury aby podział w ogóle miał miejsce. Gdy nie ma odpowiednich warunków do wzrostu i temperatura jest zbyt niska może dojść do poronienia.
Niedoczynność tarczycy często powiązana jest z niskim poziomem progesteronu, którego brak powoduje problemy z drugą fazą cyklu. W konsekwencji niemożliwa jest owulacja i implementacja zarodka.
Hormon T2 jest jednym z hormonów tarczycy, ale zdecydowanie tym o którym słyszy się najmniej. Badania pokazują, że hormon T2 jest jednym z ważniejszych dla poprawnie funkcjonujących jajników, i może odgrywać rolę w produkcji progesteronu. Ma to zwłaszcza znaczenie dla pacjentek, których gruczoł nie ma odpowiedniej wydajności i zmuszone są do polegania w znacznej części na hormonalnej terapii zastępczej. Przepisywana najczęściej lewotyroksyna zawiera tylko hormon T4, który nie jest w stanie konwertować się do hormonu T2.
Mając podwyższony poziom przeciwciał pacjentka może mieć wyższy poziom cytokin zapalnych, które zasłaniając receptory hormonów na komórkach, nie pozwalają pełnić im swojej funkcji. Utrata tolerancji immunologicznej wiążę się również z ryzykiem wystąpienia innych przeciwciał takich jak przeciwciała przeciwplemnikowe, przeciw łożysku czy jajnikom.
Przy technikach wspomagania rozrodu, takich jak zapłodnienie in vitro lub inseminacja, kobietom podawane są duże dawki hormonów w celu stymulacji wzrostu komórek jajowych. Powoduje to nagłe zwiększenie poziomu estrogenu, co zwiększa zapotrzebowanie na hormony T4 i T3. Pacjentki z niedoczynnością powinny mieć wtedy zwiększoną dawkę hormonów tarczycy i TSH utrzymywane poniżej 2,5 mIU/L jeszcze przed rozpoczęciem stymulacji.
Nieleczona niedoczynność może powodować konsekwencje zarówno dla matki jak i dziecka. Mamy często zmagają się z anemią, poronieniami w I trymestrze, stanem przedrzucawkowym czy odklejaniem się łożyska. Dziecko może mieć niską wagę urodzeniową, przedwczesny poród czy nawet problemy z tarczycą.
Immunologiczna niepłodność nie jest jednostką chorobową samą w sobie, ale często występuje u pacjentek z chorobami autoimmunologicznymi. Jest to ważna kwestia dla pań zmagających się z chorobą Hashimoto. Klasycznym przykładem są częste poronienia u kobiet, zwłaszcza u kobiet młodych, u których nie podejrzewa się problemów z jakością komórki jajowej. Jest to szczególnie zauważalne podczas procedury IFV, gdzie komórka jajkowa może wydawać się idealna, a mimo wszystko nie dochodzi do poprawnej implementacji.
Innym przykładem jest przedwczesna niewydolność jajników czyli zmniejszona rezerwa jajnikowa, lub przedwczesne wygasanie czynności jajników u pacjentek z wyższym poziomem hormonów LH i FSH. Kolejnym przykładem będą pacjentki zmagające się z endometriozą, gdzie stan zapalny powoduje sporo szkód reprodukcyjnych. Również pacjentki z PCOS są narażone na negatywne aspekty pracy układu odpornościowego zmagającego się ze stanem zapalnym.
W przypadku immunologicznych problemów z płodnością ważna jest modulacja układu odpornościowego i zmniejszenie stanu zapalnego. Nie zawsze stan zapalny jest powiązany tylko z problemami reprodukcyjnymi, często patentki zmagają się z chronicznymi infekcjami, nietolerancjami pokarmowymi czy alergiami, które również będą powodować stres dla układu immunologicznego. Konwencjonalna terapia w przypadku immunologicznych problemów z poczęciem obejmuje najczęściej leki immunosupresyjne, które podawane są przed i czasem w trakcie ciąży.
Przed planowaną ciążą warto zwrócić uwagę na funkcje tarczycy, zwłaszcza jeżeli kobieta bezskutecznie stara się o dziecko, a inne przyczyny niepłodności zostały wykluczone. Warto pamiętać, że prawidłowy poziom hormonów: TSH, ft4 i ft3 nie oznacza braku problemów z tarczycą. Niezbędne do kompletnej diagnozy jest zbadanie również przeciwciał tarczycowych oraz wykonanie badania ultrasonograficznego gruczołu.
Poza typowym oznaczeniem poziomu przeciwciał tarczycowych warto wykonać badanie przeciwciał przeciwjądrowych (ANA), który nie jest testem specyficznym, ale może potwierdzić problemy o podłożu immunologicznym. Równie niespecyficzne, ale pomocne w diagnostyce są badania poziomu całkowitych immunoglobulin A,G,M wraz z proteinogramem. Ważnym oznaczeniem może okazać się badanie aktywności komórek NK. Maciczne komórki NK w II fazie cyklu gwałtownie rosną, głownie po to aby chronić zarodek przed szkodliwymi czynnikami takimi jak wirusy. Gdy poziom ogólnosystemowych NK rośnie ze względu na stan zapalny, maciczne NK przestają pełnić swoją poprawną funkcję, co może skutkować poronieniami. Często zleca się też badanie oceny poziomu cytokin zapalnych, aby ocenić jak pracują poszczególne ramiona systemu odpornościowego.
U pacjentek ze stwierdzoną niedoczynnością ważna jest terapia mająca na celu obniżenie poziomu TSH, i zwiększenie poziomu hormonów tarczycy. Przy współistniejącej chorobie autoimmunologicznej dąży się do obniżenia poziomu przeciwciał, modulacji układu odpornościowego, a także oceny immunologicznego podłoża problemów z niepłodnością.
Terapia funkcjonalna skupia się na identyfikacji wszelkich czynników mogących stymulować układ odpornościowy, zdrowiu jelit, uzupełnieniu niedoborów substancji odżywczych, wsparciu układu neuroendokrynologicznego, minimalizacji stanu zapalnego, regulacji poziomu glukozy i insuliny we krwi oraz przywróceniu poprawnego krążenia krwi i poprawie jakości komórki jajowej.
WAŻNE PRZED CIĄŻĄ!
1) Sprawdź funkcje tarczycy i poziom przeciwciał (aTPO, aTG, TSI, ANA) przed planową ciążą
2) Utrzymuj TSH poniżej 2,5 mIU/L
3) Podnieś poziom witaminy D do ok. 50-60
4) Dąż do obniżenia poziomu przeciwciał TPO i TG
5) Mierz temperaturę ciała
