7 kwietnia, 2022
7 kwietnia, 2022
Wielu pacjentów ma w badaniach krwi podwyższony poziom bilirubiny, który najczęściej zostaje zignorowany. Większość tych pacjentów od lat ma tajemnicze problemy z jelitami, nastrojem i równowagą hormonalną. I wielu z nich ma zespół Gilberta.
Podczas wyszukiwania w Internecie hasła „zespół Gilberta” można zauważyć, że jest on opisywany jako stan „łagodny”, „nieszkodliwy” lub „bez znaczenia”, a przede wszystkim nie wymagający leczenia. Lekarze na ogół lekceważą zespół Gilberta, wprowadzając pacjenta w błąd, że nie ma on znaczenia klinicznego.
Zespół Gilberta, znany również jako hiperbilirubinemia rodzinna, jest genetyczną chorobą metaboliczną wątroby, która prowadzi do zmniejszonej ekspresji i aktywności enzymów wymaganych do funkcjonowania szlaku detoksykacji wątroby zwanego glukuronidacją.
Bilirubina, która jest produktem rozpadu hemu, musi być detoksykowana poprzez szlak glukuronidacji. Osoby z zespołem Gilberta mają 30% redukcję aktywności grupy enzymów odpowiedzialnych za prawidłowe usuwanie bilirubiny z organizmu. Głównym zaburzonym enzymem związanym z zespołem Gilberta jest enzym UGTA1A. W konsekwencji w krwiobiegu pozostaje wyższy poziom bilirubiny.
Mimo ignorancji lekarzy odnośnie zespołu Gilberta istnieją poważne konsekwencje upośledzenia glukuronidacji i wysokiego poziomu bilirubiny.
Szlak glukoronidacji odpowiedzialny jest za detoksykację:
Pacjenci z zespołem Gilberta mogą wykazywać jedną lub kombinację problemów jelitowych, objawów psychiatrycznych i zaburzeń hormonalnych.
Bilirubina wytwarzana w organizmie jest ostatecznie uwalniana do żółci – płynu trawiennego wytwarzanego przez wątrobę, który pomaga organizmowi emulgować i trawić tłuszcze. Bilirubina znajdująca się w wątrobie zmieszana jest z żółcią. Wątroba musi „skoniugować” biliruibinę, aby mogła zostać usunięta z organizmu.
Jeśli masz zespół Gilberta, bilirubina jest tylko częściowo skoniugowana, co powoduje, że organizm ponownie wchłania „nieskoniugowaną bilirubinę” (wolna bilirubina/pośrednia) dzięki enzymowi zwanemu beta-glukuronidaza. Bilirubina nieskoniugowana nie jest rozpuszczalna w wodzie, co oznacza, że wątroba nie jest w stanie jej wydalić, więc po prostu jest ponownie wchłaniana przez organizm. Oznacza to, że bilirubina jest reabsorbowana z powrotem do krążenia, co prowadzi do wysokiego poziomu bilirubiny obserwowanego w zespole Gilberta.
Wyższe poziomy pośredniej bilirubiny w jelicie mogą mieć szereg potencjalnych skutków:
Ze względu na bezpośredni wpływ wysokiego stężenia bilirubiny na przepuszczalność ścian jelit, podczas oceny badań mikrobiomu jelit u pacjentów z zespołem Gilberta często można zaobserwować dysbiozę, czyli nierównowagę mikrobioty jelitowej.
Przerost bakteryjny jelita cienkiego (SIBO) jest również bardzo powszechny u pacjentów z zespołem Gilberta. Wspomaganie glukuronidacji jest niezbędne u tych pacjentów, inaczej dysbioza jelitowa i SIBO powrócą.
Istnieje związek między całkowitym poziomem bilirubiny a hormonami tarczycy T4 i RT3. Obserwuje się, że gdy poziom bilirubiny jest wyższy, poziomy T4 i RT3 również rosną. Jaki jest możliwy powód? UGT1a1 jest jednym z kilku genów glukuronidacji, które kontrolują poziom T4 i poziom RT3. Co jeszcze istotne, wątroba jest integralną częścią metabolizmu i rozkładu hormonów. Odnosi się to również do hormonów tarczycy.
Porfiria i porfiria wtórna to stany związane z nieprawidłową syntezą hemu. Zwykle powoduje to zwiększone wydalanie porfiryn z moczem i listę złożonych objawów. Może istnieć wewnętrzny związek między nieprawidłową syntezą hemu Gilberta a porfirią. Jedno badanie z 1987 r. wykazało obecność nieprawidłowości w biosyntezie hemu u 14 pacjentów z zespołem Gilberta i związaną z nim hiperbilirubinemią. Badanie wykazało spadek enzymu oksydazy protoporfirynogenu (oksydazy PROTO) i wzrost enzymu kwasu delta-aminolewulinowego w krwinkach badanych. Opierając się na swoich odkryciach, autor spekulował, że podwyższony poziom nieskoniugowanej bilirubiny obserwowany u Gilberta hamuje enzym PROTO i szlaki biosyntezy hemu. Co ciekawe, w przeciwieństwie do pacjentów z różnorodną porfirią, pacjenci z zespołem Gilberta nie wydalali porfiryn do moczu, ale często zgłaszali objawy bardzo podobne do porfirii. Obejmują one:
Stale podwyższony poziom bilirubiny jest istotnym czynnikiem ryzyka dla kamieni żółciowych i złogów w pęcherzyku żółciowym.
Zwiększony poziom bilirubiny zmniejsza ruchliwość pęcherzyka żółciowego, co prowadzi do tworzenia się osadu.
Oczywiście nie wszyscy z zespołem Gilberta mają kamienie żółciowe, ale większość będzie miała objawy nieprawidłowego trawienia tłuszczu.
Badania pokazują, że bilirubina jest neurotoksyną i wpływa znacząco na pracę układu nerwowego. Z badań wiemy, że:
Objawy i stany związane z dominacją estrogenową są niezwykle powszechne w zespole Gilberta z powodu niewystarczającej detoksykacji estrogenu poprzez szlak glukuronidacji.
Najczęstsze objawy to:
U kobiet po menopauzie ryzyko zachorowania na raka piersi może być również nieznacznie zwiększone.
Mężczyźni z zespołem Gilberta regularnie mają objawy niskiego poziomu testosteronu i problemy z metabolizmem estrogenów, powodujące symptomy takie jak:
Stres bezpośrednio zwiększa poziom bilirubiny, podobnie jak intensywne ćwiczenia.
Wysoka bilirubina całkowita w powtarzanych badaniach krwi daje podejrzenie zespołu Gilberta.
Jeśli wykluczono inne, poważniejsze przyczyny wysokiego stężenia bilirubiny – niedokrwistość hemolityczna, zapalenie wątroby, marskość wątroby, niedrożność dróg żółciowych z powodu kamieni żółciowych – to zespół Gilberta prawdopodobnie będzie prawidłową diagnozą.
Potwierdzeniem jest badanie na najczęstszą w zespole Gilberta mutację genu UGT1A1. Mutacja ta jest dziedziczona autosomalnie recesywnie, co oznacza, że aby zachorować, trzeba odziedziczyć mutację genu od obojga rodziców. Z łatwością można to badanie wykonać w Polsce.
Leczenie zespołu Gilberta powinno być wielokierunkowe i skupiać się na wspieraniu ścieżki detoksykacji glukuronidacji, funkcji trawiennych, mikrobiomu jelitowego, nieszczelnych jelit oraz strategii żywieniowych i stylu życia.
Następujące związki i czynniki dietetyczne bezpośrednio spowalniają działanie enzymu UGT i zwiększają poziom bilirubiny:
Suplementy wspomagające glukuronidację
Wsparcie dla mikrobiomu i nieszczelnego jelita:
