Gdy nie trawisz poprawnie, nie ma żadnego znaczenia jak wartościowa jest Twoja dieta. I nie jest to rzadka sytuacja, że dana osoba je gęste odżywczo jedzenie, a mimo wszystko posiada symptomy niedoborów witamin czy minerałów. Jeżeli czegoś Twój organizm nie jest w stanie rozłożyć i przyswoić to niestety tak samo jakby tego nie było.
Problemy z trawieniem dają różne symptomy
Mamy chroniczne problemy z trawieniem na skutek wielu czynników i nie jesteśmy tego świadomi dopóki nie mamy wyraźnych problemów ze strony przewodu pokarmowego. Tymczasem istnieje wiele mniej intuicyjnych symptomów świadczących o tym, że brak nam składników odżywczych. Najbardziej powszechne to: zmniejszona gęstość kości, skurcze nóg lub powiek, skłonność do siniaków, pękające naczynka, krwawiące dziąsła, wolno gojące się rany, bolesność stawów, suchość w ustach, białe plamki lub wgłębiania na paznokciach, kiepski węch i smak, bóle głowy podczas ekspozycji na słońce, sucha skóra, niski puls, kurzajki, pękające kąciki ust, nocne poty, dzwonienie w uszach, niepokój czy depresja.
Wieloetapowa szansa na problemy
Trawienie możemy podzielić na kilka podstawowych etapów, i na każdym z nich mogą pojawić się problemy, co zaburzy procesy na dalszych jego odcinkach. Efekt domina często jest niesłusznie lekceważony, a zwraca się uwagę tylko obszar, którego dotyczą dolegliwości, podczas gdy np. swędzie odbytu może być spowodowane niskim poziomem kwasu solnego. Czyli problemy na końcu mogą być wynikiem zaburzonego procesu na początku.
Najczęściej problematyczne etapy trawienia
- przeżuwanie
- kwas solny
- enzymy
- żółć
- bakterie
Przeżuwanie
Przeżuwanie jest powszechnie pomijane milczeniem gdy mowa o trawieniu, tymczasem mechaniczne rozdrobnienie jedzenia bywa bardzo problematycznym aspektem. Dokładne przeżuwanie jedzenia poprawia również inne problemy związane z trawieniem. Mamy w zwyczaju jeść w pośpiechu prawie łykając jedzenie. To powoduje spory stres dla żółądka i reszty przewodu pokarmowego, stwarzając idealne warunki do fermentacji jedzenia i rozwoju patogenicznych infekcji. Warto praktykować świadome jedzenie, co w praktyce oznacza jedzenie w spokojnej atmosferze delektując się smakiem każdego przeżuwanego kęsa. Dzięki temu, że jedzenie jest dziś dostępne 24h nie celebrujemy tych chwil, a często jemy za dużo, za szybko i przede wszystkim niewłaściwie. Każdy kęs powinien być przeżuwany co najmniej 10 razy tak aby nie czuć było już unikatowej struktury danego produktu.
Kwas solny
Kwas solny jest niezwykle istotny i niezbędny w całym procesie trawienia. Jego niedostateczna ilość skutecznie zaburza trawienie na kolejnych odcinkach przewodu pokarmowego. Odpowiednia ilość jest nam potrzebna aby móc przyswoić składniki odżywcze np. żelazo, miedź, cynk czy wapń, witaminę B12, kwas foliowy oraz proteiny.
Głównym zadaniem kwasu żołądkowego jest blokowanie przerostu bakterii, dlatego pH żołądka wynosi 3 lub mniej i większość bakterii nie jest w stanie przeżyć dłużej niż kilkanaście minut. Gdy kwasu jest za mało i pH rośnie powyżej 5, bakterię zaczynają się rozrastać. Często np. bakteria HP czy przerost Candidy są powiązane z za małym wydzielaniem kwasu solnego.
Zbyt małe wydzielanie kwasu często powoduje również zbyt małe wydzielanie enzymów trawiennych, zwłaszcza w obecności niedoborów witamin i minerałów. Kwas żołądkowy wspomaga trawienie i absorpcję węglowodanów poprzez stymulacje wydzielania enzymów trzustkowych do jelita cienkiego, i jeśli pH żołądka jest za wysokie z powodu niskiego wydzielania kwasu, to enzymy nie zostaną odpowiednio wydzielone, a co za tym idzie węglowodany nie zostaną odpowiednio strawione.
Najczęstsze przyczyny niskiego kwasu solnego:
- stosowanie leków – IPP
- starzenie
- choroby autoimmunologiczne
- stres
- infekcje
- niedobory substancji odżywczych
- dieta bezmięsna
Skutki niskiego kwasu solnego:
- uczucie ciężkości na żołądku, nawet po małym posiłku
- mdłości
- wzdęcia
- SIBO
- niedobory B12 i minerałów
- zmiana flory bakteryjnej jelit (np. przerost Candidy)
Gdy kwasu jest zbyt mało czasami pojawia się spowolnione opróżnianie treści żołądkowej. Przyczyną tego stanu może być też wysoki poziom glukozy we krwi/cukrzyca, infekcja H.pylori lub wirusowa czy proces autoimmunologiczny.
Enzymy
Każdy enzym ma swoją funkcję w organizmie i tak naprawdę żaden proces fizjologiczny nie zajdzie bez udziału enzymów. Oprócz ich roli w trawieniu są niezbędne np. do odpowiedniego wydzielania hormonów, zmniejszenia stanu zapalnego i zwalczania infekcji, produkcji energii czy eliminacji zbędnych substancji. Bez enzymów wiele reakcji nie mogłoby zajść lub zaszłoby w mniejszym stopniu. Dziś jednak mowa będzie tylko o enzymach trawiennych.
Enzymy składają się z aminokwasów i są wydzielane głównie przez trzustkę i jelito cienkie, ale również znajdują się w ślinie i żołądku. Do najbardziej znanych należą: proteaza (białko), amylaza (węglowodany), lipaza (tłuszcz). celulaza (błonnik) czy laktaza (mleko).
Enzymy są produkowane przez nasze ciało oraz można je pozyskać z surowego jedzenia. Im bardziej przetworzona dieta, tym mniej w niej enzymów i większe obciążenie dla organizmu, który musi wyprodukować ich większą ilość, ale nasza zdolność do tworzenia enzymów jest ograniczona, więc w konsekwencji zasoby zostają uszczuplone.
Enzymy łatwo ulegają uszkodzeniom i wtedy nie są w stanie wykonywać poprawnie swoich funkcji. Wystarczy zbyt wysoka temperatura aby zabić bytujące w jedzeniu enzymy, a praktycznie każde nawet minimalne podgrzanie jedzenia spowoduje ogromną stratę.
Za każdym razem gdy jemy jedzenie naszym celem powinna być jak największa absorpcja składników odżywczych (pamiętajcie nie przyswajamy jedzenia, tylko witaminy, minerały, aminokwasy, glukozę, cholesterol itd.). Aby te składniki odżywcze pozyskać z jedzenia, to co jemy musi zostać rozbite na przyswajalne elementy i tutaj właśnie działają enzymy trawienne.
Gdy nie mamy ich wystarczającej ilości jedzenie nie zostanie poprawnie strawione, a wartości odżywcze nie zostaną przyswojone. Nieprzyswajanie składników odżywczych może prowadzić do poważnych niedoborów i problemów zdrowotnych.
Najczęstsze przyczyny niedoborów enzymów:
- chroniczny lub nagły stres
- przetworzona dieta
- niski poziom kwasu solnego
- wiek
- nieszczelne jelito
- SIBO
- nietolerancje pokarmowe
- celiakia
- stres oksydacyjny
- niedobory pokarmowe
Skutki niedoborów enzymów:
- niestrawność 2-4 godziny po jedzeniu
- wzdęcia i gazy kilka godzin po jedzeniu
- niestrawione resztki pokarmu w stolcu
- jasne lub tłuszczowe lub bardzo duże stolce
- zaparcia
- ból podbrzusza
- niedobory witamin (zwłaszcza D)
Żółć
Żółć jest produkowana przez wątrobę, skąd następnie wędruje do pęcherzyka zółciowego, gdzie jest przechowywana w ilości ok. 40-50 ml. Do tego procesu niezbędny jest cholesterol, którym „zarządza” wątroba.
Kwasy żółciowe są niezbędne do trawienia tłuszczu, ale nie jest to ich jedyna rola. Wydzielanie żółci jest też potrzebne dla pozbywania się cholesterolu, usuwania toksyn z organizmu czy przyswajania witamin rozpuszczalnych w tłuszczu.
Żółć bierze ponadto udział w regulacji ruchów jelitowych, a jej niedobór może doprowadzić zarówno do biegunki jak i zaparcia.
Najczęstsze przyczyny niedoboru żółci:
- niedobory składników odżywczych
- brak pęcherzyka żółciowego
- uszkodzenie lub wycięcie jelita krętego
- SIBO
- stan zapalny wątroby
- nietolerancje pokarmowe
- dieta bogata w przetworzony cukier
Skutki niedoborów żółci:
- wysoki poziom cholesterolu
- wzdęcia, zaparcia, biegunki, jasne stolce
- osteoporoza
- kamica żółciowa
- gorzki posmak w ustach
- świąd skóry lub pochwy
- zakrzepica lub gęsta krew
Bakterie
Zmieniona flora bakteryjna to dziś nie rzadkość. Mamy wiele interwencji dietetycznych czy zdrowotnych, które bez problemu potrafią zmienić nasz ekosystem jelit. Coraz to nowsze badania pokazują korelację pomiędzy florą jelit a różnego typu chorobami.
Wiemy, że to w jelitach znajduje się ponad 3/4 naszej odporności. Enzymy produkowane przez rożne szczepy bakterii czy grzybów są niezbędne do trawienia długich cukrowych łańcuchów, z których składa się chociażby rozpuszczalny błonnik pokarmowy, który jest prebiotykiem. Gdy równowaga flory bakteryjnej jest zachowana produkowane są odżywcze substancje jak maślan, system odpornościowy jest wspomagany, wytwarzana jest witamina K i niektóre witaminy z grupy B. Gdy z jakiegoś powodu nasz ekosystem jest zaburzony pojawiają się problemy z odpornością, alergie, nadwaga, kłopoty z nastrojem, wzdęcia, zaparcia czy nawet przerost Candidy lub SIBO.
Najczęstsze przyczyny zmienionego ekosystemu:
- infekcje pasożytnicze lub grzybicze
- przetworzona dieta
- brak rozpuszczalnego błonnika w diecie
- stres
- narodziny przez cesarskie cięcie
- brak karmienia piersią
- stosowanie leków (antybiotyki, antykoncepcja, IPP)
Skutki zmienionego systemu:
- nieszczelne jelita
- alergie, nietolerancje pokarmowe
- zmniejszona odporność, chroniczne infekcje
- egzema, łuszczyca
- wzdęcia, zaparcia
- depresja
- niedobory składników odżywczych
- nadwaga
Z pewnością wiele osób zauważy, że dotyczy ich więcej niż jeden problematyczny obszar. Tak już jest z naszym holistycznym zdrowiem, że jeden jego element w jakimś stopniu wpływa lub zaburza pracę drugiego. Problemy trawienne dodatkowo lubią się nawarstwiać, tak że czasem nierealne jest jednoznaczne stwierdzenie co było pierwsze.
Leczenie musi obejmować każdy problematyczny obszar, chociaż często regulacja kwestii, które wysuwają się na pierwszy plan podczas wywiadu medycznego bywa wystarczająca. Osoby z SIBO lub infekcją pasożytniczą/grzybiczą moim zdaniem nie powinny polegać na samych zaleceniach dietetycznych i konieczna jest tutaj bardziej agresywna terapia, o ile oczywiście stan zdrowia osoby na to pozwoli.
